تیزهوشان و تاریخچه‌ی
جهانی آن
دكتر مهدی شاگردی (شاكری)
تیزهوش‌ها همان‌هایی هستند که در طول
تاریخ همیشه توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند. چنانچه
کنفوسیوس در چین و افلاطون در یونان به این قشر توجه
ویژه‌ای داشته‌اند. افلاطون معتقد بود باید به افراد نخبه
فلسفه آموزش داد و مسئولیت‌های حکومتی را به آن‌ها سپرد.
همچنین، توجه به افراد نخبه و
سرآمد و شروع تا جداسازی و آموزش‌های ویژه به کودکان سرآمد و
تیزهوشان در عصر حاضر تقریباً به حدود یک قرن پیش
برمی‌گردد، چنانچه براساس مستندات تاریخی، اولین مدرسه‌ی
تیزهوشان به‌طور رسمی در اوایل قرن بیستم در امریکا
پایه‌گذاری شد و سپس در دیگر کشورها توسعه یافت.
جالب آن است بدانید، در همان
سال‌ها مطالعات و تحقیقات بسیاری در رابطه با عملکرد و میزان
تأثیر این افراد انجام گرفت. از جمله در یک پروژه‌ی
تحقیقاتی که حدود 40 سال به‌طول انجامید و بررسی 1500
تیزهوش 10 ساله را در چهل‌سال پیگیری نمود نتایج
ارزنده‌ی از اثراتِ این قشر در پیشرفت علم و صنعت و تکنولوژی
در کشور امریکا به‌جای گذاشت که از آن پس همچنان نوعِ توجه به آن‌ها بسیار
ریزبینانه‌تر گردید.
لازم است بدانید، عده‌ای
پیشرفتِ امریکا را تا حد زیادی مرهون تفکر و توجه به
همین افراد می‌دانند.
در حال‌حاضر در بیشتر کشورهای پیشرفته،
بودجه‌ی خاصی را برای تربیت کودکان نخبه درنظر می‌گیرند.
ایران و استعدادهای درخشان
در کشور ما
تاریخ تأسیس استعدادهای درخشان به قبل از انقلاب اسلامی
برمی‌گردد، آن هم محدود به تهران و سپس مشهد و کرمان، اما بعد از انقلاب
شکوهمند اسلامی، در پی توجه بیشتر به موضوع مهم تیزهوشان،
به همت مسئولان وقت، این مراکز تحت نام" سازمان ملی پرورش
استعدادهای درخشان" (سمپاد) به‌طور کمّی گسترش یافت، چنانچه
علاوه‌بر مراکز استان‌ها در حال حاضر در بعضی از شهرستان‌ها که دارای شرایط لازم
می‌باشند، این مراکز توسعه یافته است.
در حال حاضر در کشور ما معدل بالا در
پایه‌های تحصیلی چهارم ابتدایی و دوم
راهنمایی به‌ترتیب جهت حضور در آزمونِ ورودی مقاطع
راهنمایی و دبیرستان پیش‌شرط لازم درنظر گرفته شده است. نکته‌ی
قابل تأمل آن‌که شرایط پذیرش ورود به مراکز سمپاد در ایران،
معیار پیشرفته‌ی تحصیلی بودن است! که این
جای تأمل دارد، چنانچه در معیار پیشرفته‌ی
تحصیلی، باید در نظر داشته باشیم که: هرچند بیشتر
تیزهوش‌ها، پیشرفته‌ی تحصیلی هستند، اما هر
پیشرفته‌ی تحصیلی الزاماً تیزهوش نیست!
هر چند حجم
بالای متقاضی و ظرفیت محدود این مراکز را در انتخاب
این نوع سنجش نباید از نظر دور داشت.
همچنین قابل ذکر است متأسفانه در حال حاضر در کشور ما
مقطع ابتدایی مراکز استعدادهای درخشان وجود ندارد.
نکته‌ی قابل تأمل، ...
از موارد
مهمی که امروزه در سیستم‌های نوین آموزشی
دنیا در نظر گرفته می‌شود توجه به بُعدِ ''تفکر خلاق'' بچه‌هاست. بر این مبنا، سال‌هاست ایجاد آرامش و تنش‌‌زدایی
از بچه‌ها در محیط‌های آموزشی از معیارهای قابل
توجه آموزش کودکان سرآمد است.
امید است ان‌شاءالله در کشور ما هم این تفکر هر
چه بیشتر عملی گردد.